Tu-142 MZ Bear-F
Ανθυποβρυχιακό αεροσκάφος μακράς εμβέλειας

Το ψάρεμα της αρκούδας

Σχεδιασμένο από το κορυφαίο σχεδιαστικό γραφείο Tupolev, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα Σοβιετικά ανθυποβρυχιακά Α/φη, τα όποια εξελιχθήκαν κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου.
Σήμερα αποτελεί το σημαντικότερο ανθυποβρυχιακό Α/φος του Ρωσικού Ναυτικού και Αεροπορίας, που με συνεχείς εκτεταμένες βελτιώσεις παρατείνουν την ενεργό δράση του και στόν 21ου αιώνα.

Tu-142 ΜΖ Bear F

Κατασκευαστής: ΟΚΒ Tupolev Χώρα: ΕΣΣΔ/ Ρωσία Πρώτη πτήση: 1985 Τύπος: Ανθυποβρυχιακό αεροσκάφος μακράς εμβέλειας Όνομα κατά ΝΑΤΟ: Tu-142 MZ Bear-F Mod-4 Ένταξη στο οπλοστάσιο: 1993 (εκσυγχρονισμένη έκδοση) Παύση παραγωγής: 1994

Κατά την δεκαετία του 1960, το Αμερικανικό Ναυτικό άρχισε να εξοπλίζεται με νέου τύπου υποβρύχια, τα πυρηνικά. Αυτά, σε αντίθεση με τα ντηζελοκίνητα, μπορούσαν να μείνουν σε κατάδυση πολλές ημέρες, είχαν τεράστια εμβέλεια δράσης, μεγαλύτερη ταχύτητα και μεγαλύτερο βάθος κατάδυσης. Το κυριότερο όμως πρόβλημα που δημιούργησαν στην ΕΣΣΔ ήταν η δυνατότητα μεταφοράς πυρηνικών πυραύλων σε σημεία πολύ κοντά στα σύνορά της όπως την Νορβηγία ή την Μεσόγειο. Το 1960 μπήκε σε υπηρεσία το πυρηνικό υποβρύχιο “George Washington”, το οποίο έφερε 16 πυραύλους των 500 κιλοτόνων με εμβέλεια 2200 χλμ. Κατά το 1964-1967 αυτά αναβαθμίστηκαν και έφεραν πλέον πυραύλους με εμβέλεια 4500 χλμ, ενώ και ο αριθμός τους αυξανόταν γρήγορα.
Σε περίπτωση εκτόξευσης αυτών των πυραύλων, η ΕΣΣΔ ήταν πρακτικά απροστάτευτη, αφού ο χρόνος αντίδρασης και ενεργοποίησης των αντιαεροπορικών συστημάτων και αεροσκαφών που της έμενε ήταν ελάχιστος. Η χώρα ήταν εκτεθειμένη σε έναν κίνδυνο που όλο και μεγάλωνε με την εισαγωγή σε υπηρεσία κάθε νέου υποβρυχίου.
Η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της ΕΣΣΔ, αντιλαμβανόμενη τον κίνδυνο, άρχισε να εξετάζει τις επιλογές της άμυνάς της. Η χρήση σκαφών επιφανείας ήταν άσκοπη για την αρχική έρευνα υποβρυχίων, γιατί εκτός του ότι τα υποβρύχια τα εντόπιζαν πιο γρήγορα από ότι αυτά τα υποβρύχια, είχαν και, αρκετά από αυτά, μικρότερες ταχύτητες. Σκάφη δε με ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα, τότε η χώρα διέθετε λίγα. Υπήρχαν αεροσκάφη για έρευνα και εντοπισμό υποβρυχίων, όπως το Be-12, αλλά αυτό δεν έφτανε σχεδόν ούτε στην περιοχή δράσης τους. Το δε Il-38 που άρχισε να σχεδιάζεται το 1960, είχε εμβέλεια λίγο παραπάνω από 2000 χλμ. Ήταν φανερό πως η χώρα χρειαζόταν ένα νέο σχέδιο αντιμετώπισης της καινούργιας απειλής

Διατάχθηκε επείγουσα μελέτη των νέων δεδομένων, η οποία έδειξε ότι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της νέας απειλής ήταν από αέρος, με ανθυποβρυχιακά αεροσκάφη μακράς εμβέλειας (τουλάχιστον διπλάσιας των Il-38), ενώ ανέφερε επίσης τον απαραίτητο αριθμό σκαφών και στοιχεία για τα σημεία δράσης τους.
Μετά από συνεχείς συσκέψεις τελικά έγινε δεκτό ένα σχέδιο που προέβλεπε την εισαγωγή σε υπηρεσία ως το 1980, ενός συνολικού στόλου 185 Be-12, 250 Il-38 και 160 Μακράς Εμβέλειας. (Τα επόμενα χρόνια έγιναν αρκετές αναθεωρήσεις και μειώσεις των αριθμών αυτών.)
Λόγω του επείγοντος, αποφασίστηκε το νέο σκάφος να βασιστεί πάνω στο Tu-95RCh που κατασκευάστηκε για τον Στόλο ως σκάφος επιτήρησης και ανίχνευσης στόχων στις αρχές του 1960. Για τον ίδιο λόγο θα εξοπλιζόταν με το σύστημα ανίχνευσης-στόχευσης υποβρυχίων Berkut, που θα έφερε και το Il-38. Επίσης θα εφοδιαζόταν με το ναυτιλιακό σύστημα RNC-142 και συστήματα ράδιο-κατασκοπείας Kvadrat-2 και Kub-3. Τα αρχικά σχέδια του νέου σκάφους εγκρίθηκαν στις 9 Οκτωβρίου 1963.
Στο Tu-142 βασίστηκαν οι ελπίδες για την ανθυποβρυχιακή άμυνα της χώρας, λόγω έλλειψης παρόμοιων οπλικών συστημάτων. Σε περίπτωση όξυνσης της πολιτικής κατάστασης θα τα χρησιμοποιούσαν για την πόντιση ράδιο-σόναρ στα όρια των τομέων περιπολίας και επίθεσης των υποβρυχίων ώστε να τα εντοπίσουν, να τα παρακολουθούν και, αν δοθεί εντολή, να τα βυθίσουν.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Μετά την επιτυχημένη παραγωγή σειράς «Tu-95 Bear» ακολούθησε η παραγωγή του βελτιωμένου Tu-142 και Tu-95 RCh, που διαθέτουν βελτιώσεις στα συστήματα ελέγχου πτήσης  και ναυτιλίας και στα συστήματα οπλισμού. Επίσης  πραγματοποιηθήκαν βελτιώσεις στις αποθήκες οπλισμού, προωθητικού συστήματος, ραντάρ  έρευνας και εγκλωβισμού υποβρυχίων, και του ραντάρ καθοδήγησης του ουραίου πυργίσκου και σε άλλα συστήματα.

Κατά την περίοδο 1968-1994 κατασκευαστήκαν 100 Α/φη στα εργοστάσια Νο18 στο Kuibyshev και Νο86 στο Taganrog. Το τελευταίο Tu-142 MZ παραδόθηκε το 1993 από το εργοστάσιο ?86.

Eκδοση «ΜΖ»

Με τον καιρό τα ατομικά υποβρύχια έγιναν πιο αθόρυβα. Κατά τις δοκιμές του Tu-142M, το υδροακουστικό σύστημα «Korshun», ήταν πλέον παλαιό και χρειαζόταν αντικαταστάτη. Αυτό έμελλε να είναι το σύστημα «Zarechye», εκ του οποίου και η ονομασία «ΜΖ», που επέτρεπε την λήψη και επεξεργασία μεγαλύτερου όγκου δεδομένων ενώ είχε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στον εντοπισμό υποβρυχίων. Μπορούσε να επεξεργαστεί παράλληλα στοιχεία από 8 ράδιο-σόναρ σε περιοχές συχνοτήτων ακουστικού φάσματος και υπόηχους. Τα κανάλια λήψης αυξήθηκαν σε 108, προστέθηκε ηλεκτρονικός έλεγχος των σόναρ, διαχωρισμός σημάτων υποβάθρου και αυτόματος εντοπισμός ίχνους.
Το σύστημα «Zarechye» χρησιμοποιούσε επίσης νέου τύπου σημαντήρες. Το 1984 αποφασίστηκε η αντικατάσταση των σημαντήρων τύπου RGB-75 και RGB-15, με τον RGB-16, ευρέως φάσματος παθητικής ανίχνευσης (2-5000 Hz), ο οποίος ήταν αποτελεσματικότερος σε υδροδυναμικές παρεμβολές. Περιορίστηκε επίσης το επίπεδο θορύβου του ίδιου του σημαντήρα. Ο παθητικός σημαντήρας RGB-26 αντικατέστησε τον, όχι και τόσο επιτυχημένο RGB-25, ακουστικού φάσματος συχνοτήτων. Χρησιμοποιείτο για την παρακολούθηση της πορείας και εντοπισμό θέσης σε παθητική κατάσταση.
Τέλος ο σημαντήρας RGB-36 χρησιμοποιήθηκε για την εύρεση απόστασης και ταχύτητας του υποβρυχίου, όπως και την απόσταση και το εντοπισμό θέσης σε ενεργητική κατάσταση.
Το σύστημα έρευνας-εντοπισμού και σκόπευσης «Korshun-K», αντικαταστάθηκε από το «Korshun-N» το οποίο διέθετε αυτόματη πυξίδα τύπου A-3P, ικανή να δέχεται σήματα τόσο από τους νέους, όσο και από τους παλαιούς σημαντήρες.

Τέλος στο «ΜΖ» έγιναν και κάποιες άλλες αλλαγές, ώστε να μειωθεί ο φόρτος εργασίας του πληρώματος, αυξάνοντας τις επιλογές αυτομάτων αποφάσεων από τα ηλεκτρονικά συστήματα.
Οι πρώτες πτητικές δοκιμές του «ΜΖ» είχαν προγραμματιστεί για το 1982, αλλά ως συνήθως για την ΕΣΣΔ, το σύστημα «Zarechye» καθυστέρησε και τοποθετήθηκε τελικά σε ένα «Μ» (αρ. Σειράς 42172) και δοκιμάστηκε τον Απρίλιο του 1985. Ο πρώτος κύκλος δοκιμών περιλάμβανε 71 πτήσεις συνολικής διάρκειας 310 ωρών σε περιοχές όπως η Μαύρη Θάλασσα και η Θάλασσα του Μπάρεντς. Ο δεύτερος κύκλος δοκιμών έγινε με τους στόλους της Βορείου Θάλασσας και του Ειρηνικού Ωκεανού και ολοκληρώθηκαν στις 30 Νοεμβρίου 1988.

Στην τελική αναφορά κατεγράφη ότι οι δυνατότητες των «ΜΖ» υπερβαίνουν το «Μ» κατά 2-2,5 φορές, ενώ αυξήθηκε κατά 20% το ποσοστό επιτυχίας καταστροφής υποβρυχίου. Η τελική απόφαση για την ένταξη του αεροσκάφους σε υπηρεσία υπεγράφη το 1993.

ΣΕ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
Το «Bear-F Mod 3» εντάχθηκε επιχειρησιακά το 1985 και χρησιμοποιείται κυρίως από την Αεροπορία και το Ναυτικό. Συνολικά το ναυτικό διαθέτει περίπου 100 Α/φη.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 η Αεροπορία και το Ναυτικό διέθεταν 15 Tu-142, 39 Tu-142M, 14 Tu-142MZ και 6-8 Tu-142MR, ενώ ένα μέρος αυτών των σκαφών παραμένουν ως εφεδρικά.
Το 2002 τα εναπομείναντα αεροσκάφη Tu-142 MΖ και Tu-142 MR, ενταχθήκαν στο 568ο αεροπορικό σύνταγμα (αεροπορική βάση Komennyi Ruchey). Τα αεροσκάφη αυτά, εκτός του ανθυποβρυχιακού πολέμου, χρησιμοποιούνται  και σε ρόλους ελέγχου και επικοινωνιών, αεροσκάφη ναυτικής περιπολίας, συλλέκτες ηλεκτρονικών πληροφοριών, έρευνας και διάσωσης, και εξουδετέρωσης ναρκών.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ
Για τις περιπολίες στις ακτές των ΗΠΑ, οι Ρώσοι χρησιμοποιούσαν φιλικά αεροδρόμια όπως της Κούβας.
Το 1980 για τις περιπολίες σε Ειρηνικό, Περσικό κόλπο και Άπω Ανατολή χρησιμοποιούσαν ως έδρα το Βιετνάμ (αεροπορική βάση Kamran’), στο οποίο στάθμευαν  4 Αεροσκάφη (Tu-142 και Tu-142MR).
Μετά την διάλυση της Σ. Ένωσης όλες οι αποστολές ματαιώθηκαν, χάνοντας έτσι ουσιαστικά τον έλεγχο στο ανθυποβρυχιακό πόλεμο.
Μετά από την απουσία περίπου 10 ετών επανήλθαν στο προσκήνιο και ανέλαβαν και πάλι  ενεργό δράση και επιτήρηση για ανθυποβρυχιακό πόλεμο.  
Στις 6 Νοεμβρίου 2009 κατέπεσε ένα Tu-142MZ (S/Ν 55, με κυβερνήτη-σμηναγό Vadim Kapkin) εκτελώντας εκπαιδευτική πτήση στα στενά του Τατάρ (Άπω Ανατολής). Σκοτωθήκαν όλα τα μέλη του πληρώματος. Το ατύχημα οφείλεται πιθανόν σε τεχνική βλάβη.
Α/φη αυτού του τύπου έχουν  προβεί και σε παραβιάσεις του εναερίου χώρου των γειτονικών χωρών με πιθανό σκοπό το σπάσιμο νευρών!

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Από το 1992 άρχισε η μελέτη μεταγωγικής έκδοσης (με βάση το Tu-142), για μεταφορά με πρόσθετες δεξαμενές καυσίμου στην καμπίνα του Α/φους, και φορτίου μέχρι 20.000 kg με εμβέλεια της τάξεως των 9.150 km. Το πρόγραμμα δεν έλαβε εξέλιξη.

Μεταφορά βλημάτων εναντίων πλοίων Χ-35 «Uran» © Konstantinos Panitsidis

Το δεύτερο πρόγραμμα αποσκοπούσε στην εξέλιξη μιας βελτιωμένης έκδοσης με πρόταση για μεταφορά βλημάτων εναντίων πλοίων, Χ-35 «Uran» (Kh-35) και συσκευές ηλεκτρονικού πολέμου «Sayany». Το πρόγραμμα αυτό δεν έλαβε εξέλιξη λόγω διαφωνίας του Πολεμικού Ναυτικού.
Παρ’ όλα αυτά η έκδοση αυτή εξελίσσεται συνεχώς και ειδικά με σύγχρονο εξοπλισμό ανθυποβρυχιακού πόλεμου και από τι φαίνεται θα παραμένουν στην ενεργό υπηρεσία ακόμα τουλάχιστον για δυο δεκαετίες στον 21ου αιώνα.

ΕΞΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗ
Εκτός της Ρωσίας βρίσκεται σε υπηρεσία και με το Ινδικό Ναυτικό (8 Α/φη Tu-142 ME – εξαγωγική έκδοση).

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Το Tu-142 MZ είναι ένα μεγάλο Α/φος με ενδεκαμελές πλήρωμα, ολομεταλλικής  κατασκευής, από κράματα αλουμινίου (D15, V95), ατσαλι (30HGSA, 30HGSNA) και εκτεταμένη χρήση  κραμάτων με βάση το μαγνήσιο ML5-T4, με άτρακτο κυκλικής διατομής. Το Α/φος είναι μεσοπτέρυγο, με πτέρυγα μεγάλης γωνίας βέλους στο χείλος προσβολής (για ένα ελικοστροβιλοκοφόρο Α/φος), με τους ελικοστροβιλοκινητήρες εγκαταστημένους πάνω της.

Το ενδεκαμελές πλήρωμα αποτελείται από τους:

1. δυο χειριστές (κυβερνήτη και συγκυβερνήτη)
2. δυο αξιωματικούς ναυτιλίας
3. αξιωματικό πλοηγό Χ.Ο.Σ.
4. δυο χειριστές  ραδιοσηματήρων
5. χειριστή επικοινωνιών
6. ιπτάμενος μηχανικός
7. αξιωματικό-επικεφαλή  χειριστή οπλών
8. και έναν χειριστή πυροβόλων σε πυργίσκο στην ουρά.

Δομή.  Είναι συμβατικής κατασκευής (κυκλικής διατομής) και αποτελείται από δομικό σκελετό που σχηματίζεται από εγκαρσίους νομείς, περιέχει το πιλοτήριο, θέσεις για πλήρωμα, το ωφέλιμο φορτίο κ.λπ. Τεχνολογικά η δομή διαιρείται σε τμήματα:

Εμπρόσθιο τμήμα F-1 (μέχρι το Στ. 1)
Εμπρόσθιο συμπιεζόμενο θάλαμο διακυβερνήσεως F-2 (Στ. 1-13)
Μεσαίο τμήμα F-3 (Στ. 13Α-49)
Ουραίο τμήμα F-5 (Στ. 50 – 87)
Οπίσθιος θάλαμος F-6 (από Στ. 87)

Το εμπρόσθιο τμήμα διακυβερνήσεως διαιρείται με δάπεδο (πάνω και κάτω). Στο άνω τμήμα βρίσκεται το πλήρωμα και ο εξοπλισμός, ενώ στο κάτω τμήμα τρία τεχνικά τμήματα. Το ριναίο σκέλος βρίσκεται μεταξύ των  Στ. 6Α και 11.  Το τεχνικό τμήμα του ριναίου συστήματος προσγείωσης δεν είναι συμπιεζόμενο, ενώ τα υπόλοιπα τμήματα είναι συμπιεζόμενα.

Η πρόσβαση στο πιλοτήριο πραγματοποιείται με μια βοηθητική σκάλα από τη θυρίδα του ριναίου σκέλους. 
Στο άνω τμήμα της δομής βρίσκονται θυρίδες κινδύνου. Το αλεξήνεμο του πληρώματος είναι κατασκευασμένα από πλεξιγκλάς πολλαπλών στρωμάτων το οποίο είναι εφοδιασμένο με το σύστημα αποπαγοποίησης, τα κύρια αλεξήνεμα είναι εξοπλισμένα με «σύστημα υαλοκαθαριστήρων αλεξηνέμων»

Το αλεξήνεμο (κόκπιτ) διαθέτει συρόμενα παράθυρα τα οποία χρησιμοποιούνται και ως έξοδος κινδύνου.  Επίσης στο εμπρόσθιο τμήμα βρίσκεται ο σταθερός σωλήνας εναερίου ανεφοδιασμού.

Το κεντρικό τμήμα της δομής απαρτίζεται από:

1. τεχνικό τμήμα IV
2. κεντρικό τμήμα της πτέρυγας
3. τεχνικό τμήμα V κάτω από το κεντρικό τμήμα
4. διαμέρισμα φορτίων
5. ατρακτίδιο δεξαμενής Νο5
6. χώρος φιλοξενίας των σωστικών λέμβων.

Ακριβώς από κάτω βρίσκεται και το αεροδυναμικό κάλυμμα του ραντάρ.

Το ουραίο τμήμα διαιρείται στα διαμερίσματα:  

1. δεύτερο διαμέρισμα φορτιών
2. το τεχνικό τμήμα VII , VIII.

Η είσοδος στο VII τμήμα πραγματοποιείται από μια θυρίδα, η οποία βρίσκεται στο Στ. 58 ενώ η είσοδος στο VIII τμήμα πραγματοποιείται από μια θυρίδα στο κάτω μέρος, ακριβώς δίπλα βρίσκεται η θυρίδα πρόσβασης προς την κεραία DISS και των φωτομηχανών. Στο οπίσθιο τμήμα της ουράς βρίσκεται το ραντάρ «Kripton», το οποίο ελέγχει το πυροβόλο και δυο φινιστρίνια (από κάθε πλευρά).

Πτέρυγα. Αποτελείται από ένα δομικό πλαίσιο που φέρει όλα τα αναπτυσσόμενα φορτία (κυψελοειδείς κατασκευές). Η κατασκευή αποτελείται πρακτικά από ένα ενιαίο τμήμα, με κεντρικό τμήμα να καταλαμβάνει μέρος της κεντρικής ατράκτου στο οποίο είναι προσκολλημένη η πτέρυγα.

Κεντρικό τμήμα ατράκτου © Konstantinos Panitsidis

Στο δομικό πλαίσιο υπάρχουν πολλαπλές αυτοστεγανοποιούμενες δεξαμενές καυσίμου:

1. Δεξαμενή Νο1 (μεταξύ των Νευρώσεων Νο2 και Νο6)
2. Δεξαμενή Νο2 (μεταξύ των Νευρώσεων Νο6 και Νο16)
3. Δεξαμενή Νο3 (μεταξύ των Νευρώσεων Νο16 και Νο25a)
4. Δεξαμενή Νο4 (μεταξύ των Νευρώσεων Νο25 και Νο36)
5. Δεξαμενή Νο6 (στο κεντρικό τμήμα της πτέρυγας «αριστερά και δεξιά»)

Στο άνω τμήμα της πτέρυγας εγκατάσθηκαν τρία ζεύγη αεροδυναμικών επιφανειών για την ομαλοποίηση του οριακού στρώματος. Η πτέρυγα διαθέτει πτερύγια διπλής σχισμής πτερύγια καμπυλότητας και διαιρούνται σε τέσσερα τμήματα: δυο εσωτερικά τμήματα μεταξύ της ατράκτου και των θυλάκων Σ/Π της κάθε πτέρυγας και δυο εξωτερικά πτερύγια καμπυλότητας σε κάθε ημιπτέρυγα.

Εξωτερικά πτερύγια καμπυλότητας διπλής σχισμής © Konstantinos Panitsidis

Ο έλεγχος των πτερύγιων καμπυλοτήτων είναι ηλεκτρομηχανικός με δυνατότητα κλίσης 27 μοίρες στην απογείωση και 35 μοίρες στην προσγείωση.

Σύστημα προσγειώσεως. Το σύστημα είναι τριών σημείων, ανασυρόμενο με τετραπλούς  κύριους τροχούς και διπλό ριναίο τροχό. Οι κύριοι τροχοί είναι εφοδιασμένοι με σύστημα πέδησης (διαστάσεων 1500 x 500 mm), και ανασύρονται προς τα πίσω στους θύλακες. Ο αποσβεστήρας κραδασμών των κυρίων σκελών προσγειώσεως είναι – αεριού-λαδιού, ο όποιος αποτελείται από κύρια συστατικά AMG-10 και από τεχνικό άζωτο με αρχική πίεση 40 kgf/cm2. Επίσης το Σ/Π είναι εξοπλισμένο με σύστημα αντιολίσθησης.

Κύριο Σ/Π © Konstantinos Panitsidis

Το ριναίο σκέλος ανασύρεται προς τα πίσω σε φωλεά κάτω από το πιλοτήριο. Οι διπλοί τροχοί είναι διαστάσεων 1100 x 330 mm με αποσβεστήρα κραδασμών (αεριού-λαδιού με αρχική πίεση αζώτου 27 kgf/cm2 ).

Για την προστασία του ουραίου πτερώματος και της οπίσθιας δομής σε περίπτωση ανώμαλης προσγείωσης υπάρχει ένας πτυσσόμενος αποσβεστήρας κτυπημάτων (με διπλούς τροχούς διαστάσεων 480 x 200 mm).

Το Προωθητικό σύστημα του Α/φους αποτελούν τέσσερεις ελικοστροβιλοκινητήρες τύπου NK-12MV(ΜP) , με διπλή έλικα μεταβλητού βήματος τύπου AV-60K (P) ή AV-60N, σταθερής ταχύτητας, διαμέτρου  5,6 m. Το βάρος του έλικα είναι 1.155 kg (εμπρόσθια  σειρά 518 kg και η οπίσθια σειρά 637 kg).

Αεροδυναμικό κάλυμμα στροβιλοκινητήρα © Konstantinos Panitsidis

Ο κάθε κινητήρας είναι εγκαταστημένος σε ειδικά διαμορφωμένο αεροδυναμικό θύλακα ο όποιος είναι εφοδιασμένος με ειδικούς αποσβεστήρες κραδασμών. Κάθε κινητήρας φέρει αυτόνομη δεξαμενή λαδιού με συνολική χωρητικότητα 135 λίτρα. Έκτος από αυτό ο κινητήρας απαρτίζεται και με άλλα συστήματα όπως: δυο γεννήτριες συνεχούς ρεύματος GSR-1800M, γεννήτρια εναλλασσόμενου ρεύματος SGO-30U, αεροσυμπιεστή ΑΚ-150ΝΚ, συσκευή-ελέγχου καυσίμου KTA-14N, αντλίες καυσίμου και άλλα συστήματα. Η εκκίνηση του προωθητικού συστήματος πραγματοποιείται από τις γεννήτριες του αεροδρομίου ισχύος 27 V ή από βοηθητικό ηλεκτροπαραγωγό στοιχείο (APU) τύπου TS-12M.

Έλικας μεταβλητού βήματος AV-60 K (P) © Konstantinos Panitsidis

Ο έλικας μεταβλητού βήματος τύπου AV-60 K (P) συνολικά φέρει οκτώ πτερύγια (η μπροστινή σειρά είναι εφοδιασμένη με τέσσερα πτερύγια και η πίσω, έχει  άλλα τέσσερα πτερύγια), με ταχύτητα περιστροφής στις 736 στροφές/λεπτό, τα όποια αντιπεριστρέφονται αντίθετα μεταξύ τους (η μπροστινή σειρά – θετικά και η οπίσθια σειρά αρνητικά). Οι πτέρυγες φέρουν διατομή NACA-16.  Σε περίπτωση μείωση της ροπής στρέψεως έλικας στον άξονα, ο έλικας είναι εφοδιασμένος με αυτόματο και χειροκίνητο σύστημα πτερώσεως.  

Σύστημα πτέρωσης © Konstantinos Panitsidis

Τα καύσιμα του υπολογίζονται σε 91 tn και μοιράζονται σε δεξαμενές ενσωματωμένες στην άτρακτο (δυο στην κεντρική δομή και μια στην άτρακτο) και 8 στις πτέρυγες. Το αεροπορικό καύσιμο που χρησιμοποιεί είναι κηροζίνη τύπου Τ-1, Τ-2 ή TS-1 και τα παράγωγά τους. Το σύστημα παροχής καυσίμου παρέχει πλήρη αυτόνομη ανεξάρτητη τροφοδοσία με καύσιμο κάθε κινητήρα ακόμα και με ικανότητα της παροχής καυσίμου από κινητήρα σε κινητήρα. Η πλήρωση του με καύσιμα πραγματοποιείται μέσω τεσσάρων σημείων. Διαθέτει σύστημα ανεφοδιασμού στον αέρα. Σε περίπτωση έκτακτης προσγείωσης το σκάφος διαθέτει σύστημα εκκένωσης καυσίμου, το όποιο απορρίπτει εντός 25-30 λεπτών.

Κινητήρας ΝΚ-12

Τεχνικές επιδόσεις
Ισχύς κινητήρα:
Μέγιστη ισχύς απογείωσης	15.000 h.p
Ειδική κατανάλωση καυσίμου:
- απογείωση	0,205  kg/h.p/hour
- πλεύσης	0,161 kg/h.p/hour
«Ωφέλιμη ζωή»	5.000 hour
Βάρος κινητήρα με παρελκόμενα	3.500 kg
Μήκος	4837 mm
Διάμετρος	1620 mm

Ο Ναυτιλιακός εξοπλισμός αποτελείται από το ενιαίο αυτόνομο σύστημα τύπου NPK-142M, και παρέχει με μεγάλη ακρίβεια τις συντεταγμένες του σκάφους, επίσης την πορεία του, την ταχύτητα, το ύψος πτήσης, την γωνία περιστροφής/διατοιχισμού και την γωνία προνεύσεως. Το σύστημα αποτελείται από το κύριο και το εφεδρικό σύστημα. Το κύριο σύστημα παρέχει τον προσανατολισμό μέσω ενός αστροαδρανειακού συστήματος αεροναυτιλίας μεγάλης εμβελείας και το εφεδρικό με στοιχεία από διάφορα είδη ραδιοναυτιλίας.

Tu-142 MZ © Konstantinos Panitsidis (Κάντε κλίκ στην εικόνα)

Σύστημα διεύθυνσης. Η διεύθυνση του αεροσκάφους ελέγχεται με δυο χειριστήρια και ένα ζεύγος πηδαλίων. Για την διευκόλυνση της πτήσης, τοποθετηθήκαν υδραυλικοί ενισχυτές τύπου GU-54A, ενώ για την προσομοίωση στα χειριστήρια και τα πηδάλια χρησιμοποιούνται ελατήρια φόρτισης και μηχανισμοί αντισταθμιστικής επίδρασης. Για καλύτερο έλεγχο τα πηδάλια διεύθυνσης και τα πηδάλια κλίσεως, ελέγχονται μέσω συρματοσχοίνων, συνδυασμένο με τον αυτόματο πιλότο AP-15R3. Για ευστάθεια και καλύτερο έλεγχο του σκάφος, ελέγχεται από το σύστημα KA-142, και από τα υποσυστήματα RAU-107A.

Το ηλεκτρικό σύστημα. Τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά συστήματα τροφοδοτούνται κατά περίπτωση από συνεχές ρεύμα, που παράγεται από 8 γεννήτριες GSR-1800M και συσσωρευτές τύπου 12SAM-55, καθώς και από εναλλασσόμενο που παράγουν  τέσσερις γεννήτριες τύπου SGO-30U, (μονοφασικό και τριφασικό). Οι γεννήτριες συνεχούς ρεύματος τροφοδοτούν την θέρμανση πτερυγίων καμπυλότητας και του καθέτου σταθερού, επίσης και τον εξοπλισμό του σκάφους. Οι γεννήτριες του εναλλασσόμενου ρεύματος παρέχουν, ισχύ για την θέρμανση των ελίκων, του αλεξήμενου, στις συσκευές επικοινωνίας, τον ναυτιλιακό εξοπλισμό, και σε μέρη συστήματος έρευνας και στόχευσης «Korshun-K/Ν» των συστημάτων «Zarechye»

Το υδραυλικό σύστημα είναι διπλό, ανεξάρτητο, κλειστού τύπου 150 kgf/cm2, με συνολική χωρητικότητα 130 lt. Το βασικό υδραυλικό σύστημα ελέγχει το Σ/Π του σκάφους και τους υαλοκαθαριστήρες, ενώ το βοηθητικό την χρήση πέδησης του Σ/Π.   
Υπάρχει σύστημα αέρα για τη λειτουργία σε περίπτωση αστοχίας του Σ/Π (του ριναίου Σ/Π), άδειασμα καυσίμου στον αέρα, μείωση της πίεσης των συμπιεζόμενων διαμερισμάτων) και κ.λ.π.

Σύστημα πυρόσβεσης. Όλα τα συμπιεζόμενα διαμερίσματα είναι εξοπλισμένα με 10 πυροσβεστήρες τύπου OS-8M με φρέον, συστήματα ανίχνευσης πυρκαγιάς και καπνού και σύστημα πυρόσβεσης στους θύλακες του κινητήρα, ενώ υπάρχουν και πέντε πυροσβεστήρες χειρός στα διαμερίσματα του σκάφους.
Ο τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός αποτελείται από ένα ενιαίο σύστημα τύπου «Strela-142M» ( παρέχει την ενδοεπικοινωνία πληρώματος, με επιγείους σταθμούς,  καταγραφής εσωτερικής ομιλίας-εξωτερικής επικοινωνίας και άλλες λειτουργίες). Φέρει ακόμα  δύο πομποδέκτες βραχέων κυμάτων R-857G, ασύρματο R-866, δυο ασυρμάτους VHF/UHF τύπου R-832M και συσκευές επικοινωνίας με κρυπτογράφηση. 

Ηλεκτρονικός εξοπλισμός. Για την καταστροφή των υποβρυχίων το αεροσκάφος φέρει ένα συνδυασμό από ραντάρ έρευνας-εντοπισμού και σύστημα ελέγχου πυρός «Korshun-Κ/Ν». Επίσης είναι εφοδιασμένο και με ραδιοσημαντήρα τύπου «Kayra», ενώ η εκσυγχρονισμένη έκδοση «ΜΖ» εξοπλίστηκε με το σύγχρονο σύστημα «Zarechye».

Ραντάρ έρευνας-εντοπισμού και σύστημα ελέγχου πυρός «Korshun-Κ/Ν»

Στο ουραίο τμήμα του αεροσκάφους βρίσκεται η ράβδος μαγνητόμετρου (MAD-Magnetic Anomaly Detector) τύπου MMS-106 «Ladoga». Παρέχει τον εντοπισμό των ανωμαλιών του μαγνητικού πεδίου της γης, λόγω παρουσίας κάποιου μεταλλικού όγκου εντός της θάλασσας.

Ράβδος μαγνητόμετρου (MAD-Magnetic Anomaly Detector) τύπουMMS-106 «Ladoga».

Διάταξη ηχοσημαντήρων – συνεργάζεται με συσκευές Sonar.
Βαθυθερμογραφικός ηλεκτρονικός σταθμός – χρησιμοποιείται για βαθυθερμογραφικές παρατηρήσεις, μέτρησης θερμοκρασίας σε συνάρτηση με το βάθος. Συσκευές διασύνδεσης ηχοσημαντήρων, ναυτιλίας/επίθεσης, ηλεκτρονικός εξοπλισμός μέσων υποστήριξης και αυτοπροστασίας, συσκευές διόπτευσης και ανάλυσης σημάτων και παλμών.

IR-σύστημα «Gagara»

Οπλισμός. Ο μόνιμος οπλισμός του Α/φους αποτελείται από επανδρωμένο πυργίσκο DK-12 με δυο πυροβόλα AM-23 στη βάση του ουραίου καθέτου (η ταχυβολία  του πυροβόλου φτάνει τις 1250-1350 βολές/λεπτό, αρχική ταχύτητα εξόδου βλήματος – 680 μ/δευτ.) με συνολικό διαθέσιμο απόθεμα 1000 βλημάτων.

Οπίσθιος πυργίσκος DK-12 με δυο πυροβόλα ΑΜ-23

Για την ανίχνευση στόχων και τον εγκλωβισμό τους υπάρχει ραντάρ καθοδήγηση PRS-4 “Kripton”, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το τηλεοπτικό σκοπευτικό PS-153K.  Για την κάλυψη του οπισθίου ημισφαιρίου υπάρχει σταθμός προειδοποίησης «SPO-10» και σταθμός παρεμβολών SPS-100 «Razeda-A».  

Το Α/φος έχει την ικανότητα μεταφοράς πλήρους σειράς ανθυποβρυχιακών τορπιλών AT-1, AT-1M, AT-2, AT-2M, βλημάτων APR-1 (τορπίλη αεροπορικού τύπου), βόμβες βυθού, πυρηνική βόμβα βυθού 5F48 «Skalp», ναρκών,  και άλλων όπλων). Πιθανή ύπαρξη εξωτερικών φορέων.

Πίνακας τορπιλών
Τύπος	ΑΤ-1	AT-1M	AT-2	APR-1
Διαμέτρημα, mm	-	450	533	350
Μήκος, m	3,930	-	4,8	3,7
Διάμετρος κορμού, m	0,45	-	-	-
Βάρος, kg	550	560	1.050	650
Βάρος κεφαλής, kg	70	70	80	80
Επιχειρησιακό βάθος, m	20-200	20-200	20-40	25-420
Ταχύτητα, knots	27	27	25-40	20-25, 50-60
Επιχειρησιακή εμβέλεια, m	5.000	5.000	7.000	800-900
Ύψος άφεσης, m	-	-	450-2.000	400-2.000
Ταχύτητα α/φους κατά την άφεση, km/h	120	120	600	300-800

ΕΚΔΟΣΕΙΣ
Tu-142	Α/φος ανθυποβρυχιακού πολέμου, με βάση το Tu-95RC (1968)
Tu-142M	Εκσυγχρονισμένη έκδοση του Tu-142 (1975)
Tu-142MK, Tu-142MZ	Εκδόσεις ανθυποβρυχιακού πολέμου με βάση το Tu-142M
Tu-142 ME	Εξαγωγική έκδοση
Tu-142 MR Orel	Αεροσκάφος ελέγχου και επικοινωνιών (C3)

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το Tu-142 είναι ένα αεροπλάνο που έγραψε ιστορία στην Ρωσική Αεροπορία. Και μόνο το μέγεθος και η ισχύς του εντυπωσίαζαν! Ένας Αμερικανός πιλότος είπε πως όταν πετούσες κοντά του, περίπου στα 50 με 100 μέτρα, ένοιωθες τις δονήσεις των κινητήρων στο στήθος σου! Πέρα από εντυπωσιακό όμως ένα αεροσκάφος πρέπει να είναι και αποτελεσματικό. Απ` ότι φαίνεται το Tu-142, ήταν. Σύμφωνα με κάποια αρχεία της Ρωσικής Αεροπορίας, τα αεροσκάφη αυτά κατάφεραν να εντοπίσουν πολλά υποβρύχια. Ένα, ειδικότερα, της 76ης Μοίρας Ανθυποβρυχιακού Πολέμου, σε 35 χρόνια υπηρεσίας εντόπισε υποβρύχια 171 φορές και τα παρακολούθησε συνολικά 259 ώρες. Βέβαια όχι όλοι οι εντοπισμοί βεβαιώνονται, αλλά λαμβάνοντας υπ` όψιν την τεράστια περιοχή που έπρεπε να περιπολούν και να ελέγχουν και κυρίως την ακόμα μεγαλύτερη που μπορούν να κινούνται τα υποβρύχια, βλέπουμε ότι έπαιξε τον ρόλο του στον ψυχρό πόλεμο με αρκετή όπως φαίνεται επιτυχία. Όσο για το τι θα συνέβαινε σε μία αναμέτρησή τους, μάλλον καλύτερα που δεν μάθαμε ποτέ!
Η τουλάχιστον, μέχρι τώρα, γιατί μερικά Tu-142 πετούν ακόμη ενώ σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία της Ρωσίας, έγιναν σκέψεις να εφοδιαστούν και με νέα ηλεκτρονικά συστήματα και να διευρυνθεί η ωφέλιμη ζωή τους και η αποτελεσματικότητά τους.
Πριν λίγα χρόνια έγιναν και κάποιες πτήσεις δίπλα σε σύνορα γειτονικών κρατών, των οποίων οι πιλότοι δεν πίστευαν στα μάτια τους, αφού είχαν να δουν Ρωσικό αεροσκάφος 15 χρόνια!
Σήμερα η Ρωσία, αναλογικά, δεν έχει την ισχύ που είχε η ΕΣΣΔ. Βασίζει την άμυνά της ενάντια στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ στις πυρηνικές της δυνάμεις, ενώ αναπτύσσει κάποια λίγα προηγμένα συστήματα που όμως είναι σε τεχνολογικά επίπεδα ίσα με τα Αμερικανικά, όπως το Τ-50. Ίσως και στην εποχή των δορυφόρων, τεράστια αεροσκάφη όπως το Tu-142, να είναι καιρός να πάρουν την θέση τους στην Ιστορία. Η τεχνολογία όμως δεν σταματά και ίσως η Ρωσία έχει κάποιον άσσο στο μανίκι της. Μένει να δούμε μόνο τι ακριβώς θα είναι αυτός.

ΣΧΕΔΙΟ ΤΡΙΩΝ ΟΨΕΩΝ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ